Sunum Tarihi: 28 Eylül 2015;
Kabul Tarihi: 12 Mayıs 2016
DOI: 10.3892/ol.2016.5001
Bu makalenin orijinal dildeki versiyonuna ulaşmak için:
https://www.spandidos-publications.com/10.3892/ol.2016.5001

E-posta: erika.jensen-jarolim@meduniwien.ac.at

Kısaltmalar: AAV, adeno-ilişkili virüs; AAVLP, AAV benzeri partikül; DER-2, köpek epidermal büyüme faktörü reseptörü-2; EGFR, epidermal büyüme faktörü reseptörü; HER-2, insan epidermal büyüme faktörü reseptörü-2

Anahtar Kelimeler: HER-2, köpek, translasyonel, kanser aşısı, onkoloji, mimotop

İçindekiler 

1. Giriş: İnsan ve köpek kanserinde HER-2 hedefli tedavilerin karşılaştırılması
2. HER-2 mimotop aşıları – yeni bir tedavi yöntemi
3. Köpek meme karsinomunun insan hastalığına benzerliği
4. Translasyonel uygunluk
5. Sonuç: Durum değerlendirmesi

1.   İnsan ve köpek kanserinde HER-2 hedefli tedavilerin karşılaştırılması

İnsan epidermal büyüme faktörü reseptörü-2 (HER-2), gen amplifikasyonu nedeniyle insan meme kanserlerinin %25-30’unda aşırı eksprese edilir ve böylece ‘HER-2-pozitif hastalığı’ temsil eder (1-3). İnsan meme kanserinde HER-2-aşırı ekspresyonu artmış metastatik potansiyel (4), hastalıksız geçen süre ve genel sağkalımın kötü olması ve in vitro ve in vivo kemoterapiye yanıtın kötü olması ile ilişkilendirilmiştir (5,6). Cerrahi, radyoterapi ve normal kemoterapi protokollerinin yanı sıra, HER-2-aşırı eksprese eden kanserlerde en başarılı şekilde kullanılan tedaviler, HER-2’yi malign olarak dönüşmüş hücrelerde hedef olarak ele alan tedavilerdir (7,8). ‘Hedefe yönelik tedaviler’ olarak adlandırılan bu tedaviler insan HER-2-pozitif meme kanserinde iyi bir şekilde uygulanmaktadır ve son yıllarda bu endikasyon için çeşitli ajanların kullanımı onaylanmıştır (9,10).

Hastalık sonuçlarını önemli ölçüde iyileştiren bu tür hedefe yönelik tedavilere örnek olarak, farklı kemoterapi protokolleriyle birlikte pasif immünoterapi için kullanılan iki monoklonal antikor olan trastuzumab (Herceptin®; Hoffmann-La Roche AG, Basel, İsviçre) ve pertuzumab (Perjeta®; Hoffmann-La Roche AG) (11) verilebilir (12), ancak lapatinib (Tyverb®; GlaxoSmithKline plc., Londra, İngiltere) gibi tirozin kinaz inhibitörlerinin de etkili olduğu kanıtlanmıştır (13).

Bu hedefe yönelik tedavilerin neredeyse hiçbiri köpek hastalarda kullanılmak üzere uyarlanmamış veya veteriner hekimliği klinik çalışmalarında henüz üzerinde çalışılmamıştır. Bugüne kadar sadece her biri c-Kit’i hedef alan tirozin kinaz inhibitörleri masitinib (Masivet®; AB Science S.A., Paris, Fransa) ve toceranib (Palladia®; Pfizer Inc., New York, NY, ABD) klinik çalışmalarda başarıyla test edilmiş ve köpek mast hücreli tümör hastalarında kullanımı onaylanmıştır (14,15) .

Toceranib örneğinde, insan muadili sunitinib maddesinin (Sutent®; Pfizer Inc.) etkinliği, köpekler için benzer bir ilacın bağımsız olarak geliştirilmesine öncülük etmiştir (15,16).

Yakın zamanda yapılan bir çalışmada, köpek meme bezi tümörlerinde insan hastalığındaki muadiliyle karşılaştırıldığında benzer ErbB-2 aşırı ekspresyon oranına ek olarak (17-20), köpek epidermal büyüme faktörü reseptörü-2 (DER-2) ile insan HER-2 arasında %92’lik bir amino asit özdeşliği ve %95’lik homoloji olduğu ortaya konmuştur (21). Ayrıca, DER-2’nin trastuzumab ile hedeflenmesinin köpek tümör hücrelerinin büyümesini engellediği görülmüştür (21), bu da köpek meme karsinomlarında insan hastalardaki HER-2 sistemi ile benzer bir biyolojiye işaret etmektedir (19). Köpeklerdeki meme tümörlerinin DER-2 durumu veteriner hekimlikte henüz değerlendirilmemiştir, ancak ekspresyonu karsinogenez ve hastalık şiddeti açısından ve yeni hedefe yönelik ilaçların geliştirilmesinde önemli olabilir (20,22).

2.  HER-2 mimotop aşıları – yeni bir tedavi yöntemi

Trastuzumab, daha önce de belirtildiği gibi, insan HER-2-pozitif meme kanserinde pasif immünoterapi için kullanılan hümanize mono-klonal bir antikordur (12). Hümanize formunda, aşırı duyarlılığa neden olabilen ksenojenik ve oldukça immünojenik proteini temsil ettiğinden, karşılaştırmalı tıp çalışmalarında, örneğin köpek modellerinde uygulanamaz (23-25). Sabit bölge alanları söz konusu türe adapte edilirse bu risk en aza indirilebilir (24,26). Bugüne kadar bu türden sadece iki kimerik köpek antikoru rapor edilmiştir. Bunlardan biri fare-insan kimerik anti-epidermal büyüme faktörü reseptörü (EGFR) antikoru olan cetuximab (Erbitux®; Merck KGaA, Darmstadt, Almanya) (26), ikincisi ise B-hücresi farklılaşma antijen kümesini (CD)20 hedefleyen rituximab benzeri (MabThera®; Hoffman-La Roche AG, Basel, İsviçre) bir antikordur (27). Bununla birlikte, bu yöntemler yüksek maliyetlidir ve bu da karşılaştırmalı tıbbi çalışmalarda ve veteriner onkolojisinde kullanım alanlarını sınırlandırabilir. Maliyet faktörünün yanı sıra otolog antikorların indüklenmesi, sadece translasyonel veya karşılaştırmalı çalışmalar için değil, aynı zamanda insan hastalar için de pasif immünoterapi yerine aşı gibi aktif immünoterapilerin tercih edilmesine neden olacaktır (28,29).

Tümör aşısı, tümöre özgü antijene karşı poliklonal antikorları indüklemek için bağışıklık sistemini harekete geçiren aktif bir immünoterapi görevi görür. Şu anda insan meme kanserinde, müsin-1, telomeraz ters transkriptaz veya karsinoembriyonik antijen gibi farklı tümörle ilişkili proteinlere karşı antikorların indüklenmesini amaçlayan birkaç tümör aşısı klinik geliştirme aşamasındadır (30). Buna paralel olarak, CD8(+) T-hücresi uyarıcı bir aşı olan NeuVaxTM (31) ve şu anda bir faz I çalışmasında test edilmekte olan AdHER2/neu dendritik hücre aşısı (32) dahil olmak üzere çeşitli anti-HER-2 aşıları da klinik çalışmalarda incelenmektedir.

Mimotoplar, yani protein, karbonhidrat veya lipid epitoplarını taklit eden peptitler, kanser aşıları için bir başka yeni ve uygulanabilir seçenektir (33,34). Önceki çalışmalarda, EGFR (35) ve HER-2 (36) dahil olmak üzere önemli tümör hedeflerine karşı bir dizi mimotop aşısı geliştirilmiştir. HER-2’ye özgü mimotoplar, trastuzumab ile faj görüntüleme kütüphanelerinin biyopanlanması yoluyla üretildi ve çıkarılan peptitler, aşılama için anahtar deliği limpet hemosiyanini gibi immünojenik taşıyıcılara bağlandı (37) veya adeno-ilişkili virüsler (AAV) veya AAV benzeri partiküller (AAVLP’ler) gibi taşıyıcılarla füzyon proteinleri olarak eksprese edildi ve tahmin edildiği gibi yüksek güvenlik sağlandı (38). HER-2 mimotop aşılarının antijenisitesi, immünojenisitesi ve tümörisidik etkileri önceki çalışmalarda in vitro ve in vivo olarak kanıtlanmıştır (37). Aşı ile indüklenen HER-2 reaktif trastuzumab benzeri antikorlar, büyüme sinyali inhibisyonu ve internalizasyon yoluyla büyüme reseptörü downregülasyonu nedeniyle HER-2-aşırı eksprese eden insan SK-BR-3 hücre hatları üzerinde önemli tümör inhibitör etkileri de göstermiştir. Daha yakın zamanda, AAV-HER-2 aşısı, HER-2 transgenini ifade eden D2F2E2 tümör hücreleri ile aşılanmış BALB/c fare modelinde tümör büyümesini belirgin şekilde yavaşlatmıştır (39). Özellikle, farelerin hiçbirinde lokal veya sistemik reaksiyonlar veya iyi tanımlanmış trastuzumab ile ilişkili kardiyotoksisite dahil olmak üzere aşı ile ilişkili yan etki belirtileri görülmemiştir (40).

3.  Köpek meme karsinomunun insan hastalığına benzerliği

Meme bezi kompleksinin neoplazmları köpeklerde en sık görülen tümörler olup, özellikle kısırlaştırılmamış dişi hayvanlarda ortaya çıkmakta ve ortalama ilk görülme yaşı yaklaşık dokuzdur (41,42). Herhangi bir ırktan dişi köpeklerde görülme sıklığı %50 olarak tahmin edilmektedir ve bunların %40 ila 50’si malign teşhisi almaktadır (43). Bu kötü huylu tümörlerin tümü, lenfojen olarak bölgesel lenf düğümlerine ve akciğere ya da hematojen olarak doğrudan akciğere ve diğer uzak organlara metastaz yapma potansiyeline sahiptir (44). Metastaz yapan tümörler ve >3 cm tümör boyutu, sağkalım açısından kötü prognozla sonuçlanır (44). Diğer prognostik faktörler histolojik derece, tümörün farklılaşması ve östrojen ve/veya progesteron reseptörlerinin olup olmamasıdır (45,46). İnsan meme kanserine benzer şekilde, steroid-hormon reseptör ekspresyonu köpek meme bezi tümörlerinde sıktır ve bu reseptörler tümör gelişiminde önemli rol oynamaktadır (44,47-49). Ayrıca, p53 aşırı ekspresyonu ve mutasyonları, HER-2 aşırı ekspresyonu veya tümörün immünolojik mikroçevresi gibi diğer faktörler de belirgin şekilde benzerdir ve insan hastalığında olduğu gibi köpeklerde de benzer klinik korelasyonlar göstermektedir (17-21,44,50-53). Köpek ve insan meme bezi karsinomu arasındaki tartışılan patofizyolojik benzerliklere dayanarak, köpek kanser hastaları hastalık biyolojisinin incelenmesi ve özellikle yeni immünoterapilerin geliştirilmesi için potansiyel model hastalar olarak değerlendirilebilir.

Halihazırdaki olağan tedavi seçenekleri öncelikle cerrahi, radyoterapi veya kemoterapidir (42,45). Ancak bunlar ideal tedavi yöntemleri olmaktan uzaktır ve sıklıkla ciddi yan etkilere yol açmaktadır (54-56). Bu nedenle köpek meme karsinomlarının tedavisi oldukça sınırlı kalırken hastalığın nüksetmesi de sık görülmektedir (44,57,58).

Özetle, bu endikasyon için bugüne kadar ideal bir tedavi mevcut değildir ve pasif immünoterapi gibi insan klinik onkolojisinde yaygın olarak kullanılan tedavi seçenekleri henüz standart veteriner tedavisinde kullanılmamıştır.

Yüksek moleküler homoloji nedeniyle, insan hastalar için geliştirilen yukarıda bahsedilen AAV HER-2 mimotop aşısı gibi HER-2’yi hedef alan bir aşının, köpeklerde köpek DER-2 ile çapraz reaktif olan ve tümörisidik etkilere neden olan fonksiyonel anti-HER-2 antikorlarını indükleyebileceğini tahmin ediyoruz. Dolayısıyla, böyle aktif bir immünoterapi, yüksek antikor özgüllüğüne sahip poliklonal immün yanıtı indükleyerek ve ek olarak immünolojik hafızayı indükleyerek yeni ve alternatif bir yöntem geliştirebilir (33). Köpek modeli hastalarda, kombine tedavi stratejileri olumlu bir şekilde test edilebilir. Spontan HER-2-pozitif meme bezi karsinomlu köpek kanser hastalarında yapılacak aşı çalışmasının, insan hastalar için indüklenmiş veya aşılanmış tümörlerle yapılan hayvan deneylerinden daha sağlam sonuçlar vermesi kuvvetle muhtemeldir.

4.  Translasyonel uygunluk 

Doğal nedenlerle kanser olan köpeklerin klinik bir araştırmaya katılarak sadece bireysel fayda sağlamakla kalmayacağı, aynı zamanda insan hastalığı için hayvan modeli hastalar olarak da rol oynayabileceği aşikardır (16,46). Şu anda, yeni anti-kanser ilaçlarının geliştirilmesi oldukça verimsiz bir prosedürdür; klinik faz I denemelerine giren yeni ajanların yalnızca %10,4’ü Gıda ve İlaç İdaresi tarafından onay almıştır (59). Yeni kanser ilaçları için durum daha da kötüdür; çoğunlukla antikanser biyolojiklerin düşük başarı oranı nedeniyle bu oran sadece %6,7’ye düşmektedir (59). Bir başka engel de bir bileşiğin geliştirilmesinin 15 yıla kadar sürebilmesidir (60). İlaç geliştirmenin olağan prosedürü, bilgisayarda yeni bir bileşik tasarlamak (bilgisayar destekli ilaç tasarımı) (61) ve bunu in vitro olarak test etmekle başlar. Hayvan deneylerinin mümkün olduğunca alternatif, ‘hayvansız’ yöntemlerle değiştirilmesi yasal bir zorunluluk olsa da (62), her ilacın en az iki hayvan türünde toksisite açısından test edilmesi gerekmektedir (61). Bu tür hayvan modelleri, insanlarda klinik çalışmalarda kullanılmadan önce farmakokinetik ve etkinlik hakkında önemli bilgiler elde etmek için de kullanılır (63). Bir ilaç tüm preklinik testleri geçerse, klinik geliştirme sağlıklı gönüllülerde (veya onkolojik faz I denemelerindeki hastalarda) faz 0/I çalışmalarıyla başlar, ardından insan hastalarda daha ileri klinik faz II-IV denemeleri yapılır (64,65).

Ancak, insanlarla benzer spontan hastalıklara sahip hayvan hastalar, insan hastalıkları için ‘gerçek yaşam’ modelleri olarak hizmet edebilecek olmalarına ve hayvan deneylerinin laboratuvar ortamı ile ‘gerçek yaşam’ koşulları arasında eksik bir halka olmalarına rağmen, ilaç geliştirme sürecinde genellikle dışarıda bırakılmaktadır (66). Evcil hayvanlar, özellikle de köpekler, yalnızca benzer hastalık patofizyolojisine sahip olmakla kalmayıp, aynı zamanda insan sahiplerinin çevresel ortamını ve yaşam tarzını paylaşmakta ve dolayısıyla kanser de dahil olmak üzere insanlarla benzer hastalıklar geliştirmeye yatkın olmaktadır (67-69).

İlaç etkinliği ve güvenliği doğal nedenlerle kanser olan hastalarda ele alınmalıdır, zira bu soruların sadece kemirgen modellerinde veya insan klinik çalışmalarında yanıtlanması zordur. Bu nedenle hayvan hastalarda yapılan araştırmalar sadece insan tıbbında veri üretimini tamamlamaya değil, aynı zamanda veteriner tıbbında kullanılmak üzere yeni ilaçlar oluşturmaya da yardımcı olabilir (70). Paoloni ve Khanna (16) tarafından açıklandığı üzere, SU11654 bileşiğinin köpeklerde ve sunitinibin (Sutent®; Pfizer Inc.) insan kanser hastalarında paralel olarak geliştirilmesi, insan ve veteriner onkolojisinde ajanların translasyonel gelişimi açısından iki disiplinin nasıl işbirliği yapabileceğine bir örnek teşkil edebilir.

Köpek kanser hastasını insan hastalığı için hayvan modeli olarak kullanmanın bir diğer avantajı da yaşam süresinin nispeten daha kısa olması ve dolayısıyla hastalık gelişimi ve tedaviye yanıt süresinin daha kısa olmasıdır. Veteriner klinik deneylerinin sonuçlanmasına kadar geçen süre kemirgen modellerinde yapılan deneylerden daha uzun olsa da bu durum geçerliliğini korumaktadır (16,70). Bu zaman faktörü, evcil hayvan hastalarındaki klinik çalışmaların insan tıbbındaki normal faz I-III çalışma planlarıyla kısıtlanmaması ve yeni ilaçların hayvan hastalara başka herhangi bir geleneksel tedavi sağlanmadan önce sunulabilmesi ile daha da desteklenecektir (16). İnsan klinik deneylerinde elde edilmesi yıllar sürecek sonuçlar, köpek hastalarla nispeten kısa bir zaman diliminde keşfedilebilir ve ardından insanlara uyarlanabilir.

Bununla birlikte, veteriner onkolojisinde yeni tedavi stratejilerinin ve özellikle hedefe yönelik tedavilerin klinik çalışmalarda test edilmesi, insan onkolojisinde olduğu kadar yaygın değildir. Finansal destek alma fırsatı oldukça nadirdir ve hayvan deneylerinden farkı da yasal olarak nadiren kabul edilmektedir (71).

Genel olarak, bir ilacın insan vücudunda klinik olarak geliştirilmesi maliyet ve zaman açısından zahmetlidir. HER-2-pozitif meme kanseri ile ilgili olarak, DER-2-pozitif meme karsinomunun yüksek homolojisi ve spesifik hedeflemeye yanıt verebilirliği (21), köpek kanser hastalarının insan kanser hastaları için bir ‘gerçek yaşam modeli’ olarak hareket edebileceğini göstermektedir. Ayrıca, köklü terapötik stratejilerin insan onkolojisinden veteriner onkolojisine aktarılması, mevcut terapötik seçenekleri geliştirecektir (Şekil 1).

5.  Sonuç: Durum değerlendirmesi

İnsanlar için mevcut olan tedaviler ile hayvanlar için mevcut olan tedaviler arasındaki farklar, özellikle onkoloji alanında çok belirgindir. Evcil hayvanlar için mevcut kanser tedavileri genellikle insan tıbbının bir adım gerisindedir. Bu nedenle, cerrahi, kemoterapi ve varsa radyoterapi, evcil hayvanlar için en yaygın uygulanan tedavi seçenekleridir. Bu arada, hedefe yönelik tedaviler, ya ruhsatlı tedaviler olarak ya da klinik geliştirme aşamasındaki ilaçlar olarak insan onkolojisinde vazgeçilmez tedavi seçenekleri haline gelmiştir. Özellikle kadınlarda HER-2-pozitif meme kanseri teşhisinin sonuçları açısından önemli bir değişiklik meydana gelmiştir. HER-2-pozitifliği eskiden kötü prognoz göstergesi olarak kabul edilirdi (3), ancak bu değerlendirme son 17 yılda tedavi sonuçlarını önemli ölçüde iyileştiren kişiselleştirilmiş anti-HER-2 tedavilerinin bulunması sayesinde tamamen değişmiştir (1,8,12).

Karşılaştırmalı tıp, özellikle köpeklerdeki HER-2-pozitif meme tümörleri örneğinde olduğu gibi, insanlar ve evcil hayvanlar arasındaki karşılaştırmalarda, bir dizi hastalığın patofizyolojisinde giderek daha fazla benzerliği sistematik şekilde ortaya koymaktadır (17-21). Bu bilgi, yeni ilaçların eşzamanlı ve dolayısıyla daha hızlı geliştirilmesi yoluyla her alanda fayda sağlamak için kullanılabilir (72,73).

Veteriner hekimlikte de kanser insidans oranları arttığından (74), hedefe yönelik tedavilerin geliştirilmesine büyük ihtiyaç duyulmaktadır. Bununla birlikte, insan monoklonal antikorlarının veteriner tıbbına basitçe uyarlanması bir seçenek değildir; immünojenisite ve advers reaksiyonları önlemek için her türe özel olarak uyarlanmaları gerekir. Şimdiye kadar sadece iki antikor köpek kanser hastalarında kullanılmak üzere ‘kaninize’ edilmiştir (26,27). Bu nedenle, trastuzumab benzeri immünoglobulinleri indükleyen AAVLP HER-2 mimotop aşısı geliştirme fikri, uygun maliyetli ve türden bağımsız bir alternatif olacaktır ve insan onkolojisi için de büyük ilgi görecektir. Hayvan hastalar için böyle yeni bir tedavi seçeneğinin klinik olarak geliştirilmesi, insan tıbbına da aktarılması için daha yüksek öngörü değerine sahip sağlam klinik ‘gerçek hayat’ verileri elde edilmesini sağlayacaktır.

Sonuç olarak, karşılaştırmalı onkoloji ortamlarındaki klinik deneyler gelecekte artan bir öneme sahip olabilir, ancak bu sadece hayvanlar için geçerli değildir. Denemeler, insanlardaki uygulamalar için translasyonel kanıtlar sağlayabilir ve yeni kombinatoryal tedavilerin hızlı ve etkili bir şekilde doğrulanmasına olanak tanıyabilir. AAVLP-HER-2 mimotop yaklaşımı gibi antikanser aşıları özellikle etkili olabilir; HER-2 ve DER-2 örneğinde olduğu gibi hedef antijenin homolojisi yüksek olduğu sürece türlerden bağımsız olarak uygulanabilirler.

Teşekkürler Bölümü

Bu çalışma Avusturya Bilim Fonu projeleri P 23398-B11, W1205-B09 (Sağlık ve Hastalıkta Hücre İletişimi doktora programı) ve Biomedical International R+D GmbH (Viyana, Avusturya) tarafından desteklenmiştir. Yazarlar, orijinal makalenin redaksiyonu için Sayın Amelia Wein’e ( Üniversitelerarası Messerli Araştırma Enstitüsü, Viyana, Avusturya) teşekkürlerini sunmaktadır.

Kaynakça

1. Slamon DJ, Leyland-Jones B, Shak S, Fuchs H, Paton V, Bajamonde A, Fleming T, Eiermann W, Wolter J, Pegram M, et al: Use of chemotherapy plus a monoclonal antibody against HER2 for metastatic breast cancer that overexpresses HER2. N Engl J Med 344: 783-792, 2001.

2. Slamon DJ, Godolphin W, Jones LA, Holt JA, Wong SG, Keith DE, Levin WJ, Stuart SG, Udove J, Ullrich A, et al: Studies of the HER-2/neu proto-oncogene in human breast and ovarian cancer. Science 244: 707-712, 1989.

3. Slamon DJ, Clark GM, Wong SG, Levin WJ, Ullrich A and McGuire WL: Human breast cancer: Correlation of relapse and survival with amplification of the HER-2/neu oncogene. Science 235: 177-182, 1987.

4. Tan M, Yao J and Yu D: Overexpression of the c-erbB-2 gene enhanced intrinsic metastasis potential in human breast cancer cells without increasing their transformation abilities. Cancer Res 57: 1199-1205, 1997.

5. Yu D and Hung MC: Overexpression of ErbB2 in cancer and ErbB2-targeting strategies. Oncogene 19: 6115-6121, 2000.

6. Knuefermann C, Lu Y, Liu B, Jin W, Liang K, Wu L, Schmidt M, Mills GB, Mendelsohn J and Fan Z: HER2//PI-3K//Akt activation leads to a multidrug resistance in human breast adenocarcinoma cells. Oncogene 22: 3205-3212, 2003.

7. Hudis CA: Trastuzumab-mechanism of action and use in clinical practice. N Engl J Med 357: 39-51, 2007.

8. Perez EA, Romond EH, Suman VJ, Jeong JH, Davidson NE, Geyer CE Jr, Martino S, Mamounas EP, Kaufman PA and Wolmark N: Four-year follow-up of trastuzumab plus adjuvant chemotherapy for operable human epidermal growth factor receptor 2-positive breast cancer: Joint analysis of data from NCCTG N9831 and NSABP B-31. J Clin Oncol 29: 3366-3373,

9. Singh JC, Jhaveri K and Esteva FJ: HER2-positive advanced breast cancer: Optimizing patient outcomes and opportunities for drug development. Br J Cancer 111: 1888-1898, 2014.

10. Rimawi MF, Schiff R and Osborne CK: Targeting HER2 for the treatment of breast cancer. Annu Rev Med 66: 111-128, 2015.

11. Swain SM, Baselga J, Kim SB, Ro J, Semiglazov V, Campone M, Ciruelos E, Ferrero JM, Schneeweiss A, Heeson S, et al: Pertuzumab, trastuzumab, and docetaxel in HER2-positive metastatic breast cancer. N Engl J Med 372: 724-734, 2015.

12. Mukohara T: Role of HER2-targeted agents in adjuvant treatment for breast cancer. Chemother Res Pract 2011: 730360, 2011.

13. de Azambuja E, Holmes AP, Piccart-Gebhart M, Holmes E, Di Cosimo S, Swaby RF, Untch M, Jackisch C, Lang I, Smith I, et al: Lapatinib with trastuzumab for HER2-positive early breast cancer (NeoALTTO): Survival outcomes of a randomised, open-label, multicentre, phase 3 trial and their association with pathological complete Lancet Oncol 15: 1137-1146, 2014.

14. Hahn KA, Ogilvie G, Rusk T, Devauchelle P, Leblanc A, Legendre A, Powers B, Leventhal PS, Kinet JP, Palmerini F, et al: Masitinib is safe and effective for the treatment of canine mast cell tumors. J Vet Intern Med 22: 1301-1309, 2008.

15. London CA, Malpas PB, Wood-Follis SL, Boucher JF, Rusk AW, Rosenberg MP, Henry CJ, Mitchener KL, Klein MK, Hinter- meister JG, et al: Multi-center, placebo-controlled, double-blind, randomized study of oral toceranib phosphate (SU11654), a receptor tyrosine kinase inhibitor, for the treatment of dogs with recurrent (either local or distant) mast cell tumor following surgical excision. Clin Cancer Res 15: 3856-3865, 2009.

16. Paoloni M and Khanna C: Translation of new cancer treatments from pet dogs to humans. Nat Rev Cancer 8: 147-156, 2008.

17. Gamba CO, Dias EJ, Ribeiro LG, Campos LC, Estrela-Lima A, Ferreira E and Cassali GD: Histopathological and immunohis- tochemical assessment of invasive micropapillary mammary carcinoma in dogs: A retrospective study. Vet J 196: 241-246,

18. Ressel L, Puleio R, Loria GR, Vannozzi I, Millanta F, Caracappa S and Poli A: HER-2 expression in canine morpho- logically normal, hyperplastic and neoplastic mammary tissues and its correlation with the clinical outcome. Res Vet Sci 94: 299-305, 2013.

19. Muhammadnejad A, Keyhani E, Mortazavi P, Behjati F and Haghdoost IS: Overexpression of her-2/neu in malignant mammary tumors; translation of clinicopathological features from dog to human. Asian Pac J Cancer Prev 13: 6415-6421,

20. Kim JH, Im KS, Kim NH, Yhee JY, Nho WG and Sur JH: Expression of HER-2 and nuclear localization of HER-3 protein in canine mammary tumors: Histopathological and immunohis- tochemical study. Vet J 189: 318-322, 2011.

21. Singer J, Weichselbaumer M, Stockner T, Mechtcheriakova D, Sobanov Y, Bajna E, Wrba F, Horvat R, Thalhammer JG, Willmann M and Jensen-Jarolim E: Comparative oncology: ErbB-1 and ErbB-2 homologues in canine cancer are susceptible to cetuximab and trastuzumab Mol Immunol 50: 200-209, 2012.

22. Peña L, Gama A, Goldschmidt MH, Abadie J, Benazzi C, Castagnaro M, Díez L, Gärtner F, Hellmén E, Kiupel M, et al: Canine mammary tumors: A review and consensus of standard guidelines on epithelial and myoepithelial phenotype markers, HER2, and hormone receptor assessment using immunohisto- chemistry. Vet Pathol 51: 127-145, 2014.

23. Pichler WJ: Adverse side-effects to biological Allergy 61: 912-920, 2006.

24. Corominas M, Gastaminza G and Lobera T: Hypersensi- tivity reactions to biological drugs. J Investig Allergol Clin Immunol 24: 212-225, 2014.

25. Baldo BA: Adverse events to monoclonal antibodies used for cancer therapy: Focus on hypersensitivity responses. Oncoim- munology 2: e26333, 2013.

26. Singer J, Fazekas J, Wang W, Weichselbaumer M, Matz M, Mader A, Steinfellner W, Meitz S, Mechtcheriakova D, Sobanov Y, et al: Generation of a canine anti-EGFR (ErbB-1) antibody for passive immunotherapy in dog cancer Mol Cancer Ther 13: 1777-1790, 2014.

27. Rue SM, Eckelman BP, Efe JA, Bloink K, Deveraux QL, Lowery D and Nasoff M: Identification of a candidate therapeutic antibody for treatment of canine B-cell Vet Immunol Immunopathol 164: 148-159, 2015.

28. Jensen-Jarolim E and Singer J: Cancer vaccines inducing antibody production: More pros than cons. Expert Rev Vaccines 10: 1281-1289, 2011.

29. Milani A, Sangiolo D, Montemurro F, Aglietta M and Valabrega G: Active immunotherapy in HER2 overexpressing breast cancer: Current status and future perspectives. Ann Oncol 24: 1740-1748, 2013.

30. Anderson KS: Tumor vaccines for breast Cancer Invest 27: 361-368, 2009.

31. Sears AK, Perez SA, Clifton GT, Benavides LC, Gates JD, Clive KS, Holmes JP, Shumway NM, Van Echo DC, Carmichael MG, et al: AE37: A novel T-cell-eliciting vaccine for breast cancer. Expert Opin Biol Ther 11: 1543-1550, 2011.

32. NCT01730118, Ad/HER2/Neu dendritic cell cancer vaccine testing. https://clinicaltrials.gov/. Accessed August 31, 2015.

33. Knittelfelder R, Riemer AB and Jensen-Jarolim E: Mimotope vaccination-from allergy to cancer. Expert Opin Biol Ther 9: 493-506, 2009.

34. Ashok BT, David L, Chen YG, Garikapaty VP, Chander B, Kanduc D, Mittelman A and Tiwari RK: Peptide mimotopes of oncoproteins as therapeutic agents in breast cancer. Int J Mol Med 11: 465-471, 2003.

35. Riemer AB, Kurz H, Klinger M, Scheiner O, Zielinski CC and Jensen-Jarolim E: Vaccination with cetuximab mimotopes and biological properties of induced anti-epidermal growth factor receptor antibodies. J Natl Cancer Inst 97: 1663-1670, 2005.

36. Riemer AB, Kraml G, Scheiner O, Zielinski CC and Jensen-Jarolim E: Matching of trastuzumab (Herceptin) epitope mimics onto the surface of Her-2/neu-a new method of epitope definition. Mol Immunol 42: 1121-1124, 2005.

37. Riemer AB, Klinger M, Wagner S, Bernhaus A, Mazzucchelli L, Pehamberger H, Scheiner O, Zielinski CC and Jensen-Jarolim E: Generation of Peptide mimics of the epitope recognized by trastuzumab on the oncogenic protein Her-2/neu. J Immunol 173: 394-401, 2004.

38. Manzano-Szalai K, Thell K, Willensdorfer A, Weghofer M, Pfanzagl B, Singer J, Ritter M, Stremnitzer C, Flaschberger I, Michaelis U and Jensen-Jarolim E: Adeno-associated virus-like particles as new carriers for B-cell vaccines: Testing immunoge- nicity and safety in BALB/c mice. Viral Immunol 27: 438-448,

39. SingerJ, Manzano-SzalaiK, FazekasJ,Thell K, Bentley-LukschalA, Stremnitzer C, Roth-Walter F, Weghofer M, Ritter M, Tossi KP, et al: Proof of concept study with a HER-2 mimotope anti-cancer vaccine deduced from a novel AAV-mimotope library platform. Oncoimmunology: e1171446, 2016.

40. Valicsek E, Kószó R, Dobi Á, Uhercsák G, Varga Z, Vass A, Jebelovszky É and Kahán Z: Cardiac surveillance findings during adjuvant and palliative trastuzumab therapy in patients with breast cancer. Anticancer Res 35: 4967-4973, 2015.

41. Dobson JM, Samuel S, Milstein H, Rogers K and Wood JL: Canine neoplasia in the UK: Estimates of incidence rates from a population of insured dogs. J Small Anim Pract 43: 240-246,

42. Arnold-Gloor S, Hubler M and Reichler I: Diseases of the mammary gland. In: Placement of teh dog clinic. Suter PF, Arnold-Gloor S and Niemand HG (eds.) Parey, Stuttgart, pp881-883, 2006 (In German).

43. Baba AI, Câtoi C and Baba AI: Mammary gland tumours-comparative oncology. The publishing house of the Romanian academy, Bucharest, p 1 online resource, www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK9557/. Accessed August 31, 2015

44. Sorenmo K: Canine mammary gland Vet Clin North Am Small Anim Pract 33: 573-596, 2003.

45. Novosad CA: Principles of treatment for mammary gland Clin Tech Small Anim Pract 18: 107-109, 2003.

46. Queiroga FL, Raposo T, Carvalho MI, Prada J and Pires I: Canine mammary tumours as a model to study human breast cancer: Most recent In vivo 25: 455‑465, 2011.

47. de Las Mulas JM, Millán Y and Dios R: A prospective analysis of immunohistochemically determined estrogen receptor alpha and progesterone receptor expression and host and tumor factors as predictors of disease-free period in mammary tumors of the dog. Vet Pathol 42: 200-212, 2005.

48. Queiroga FL, Pérez-Alenza MD, Silvan G, Peña L, Lopes C and Illera JC: Role of steroid hormones and prolactin in canine mammary cancer. J Steroid Biochem Mol Biol 94: 181-187,

49. Torres CG, Pino AM and Sierralta WD: A cyclized peptide derived from alpha fetoprotein inhibits the proliferation of ER-positive canine mammary cancer cells. Oncol Rep 21: 1397-1404, 2009.

50. Wakui S, Muto T, Yokoo K, Yokoo R, Takahashi H, Masaoka T, Hano H and Furusato M: Prognostic status of p53 gene mutation in canine mammary carcinoma. Anticancer Res 21: 611-616,

51. Lee CH and Kweon OK: Mutations of p53 tumor suppressor gene in spontaneous canine mammary tumors. J Vet Sci 3: 321-325,

52. Carvalho MI, Pires I, Prada J and Queiroga FL: A role for T-lymphocytes in human breast cancer and in canine mammary tumors. Biomed Res Int 2014: 130894, 2014.

53. Haga S, Nakayama M, Tatsumi K, Maeda M, Imai S, Umesako S, Yamamoto H, Hilgers J and Sarkar NH: Overexpression of the p53 gene product in canine mammary tumors. Oncol Rep 8: 1215-1219, 2001.

54. Tao JJ, Visvanathan K and Wolff AC: Long term side effects of adjuvant chemotherapy in patients with early breast cancer. Breast 24 (Suppl 2): S149-S153, 2015.

55. Bracha S, Walshaw R, Danton T, Holland S, Ruaux C and Obra- dovich J: Evaluation of toxicities from combined metronomic and maximal-tolerated dose chemotherapy in dogs with osteo- sarcoma. J Small Anim Pract 55: 369-374, 2014.

56. Selmic LE, Burton JH, Thamm DH, Withrow SJ and Lana SE: Comparison of carboplatin and doxorubicin-based chemotherapy protocols in 470 dogs after amputation for treatment of appen- dicular osteosarcoma. J Vet Intern Med 28: 554-563, 2014.

57. Stratmann N, Failing K, Richter A and Wehrend A: Mammary tumor recurrence in bitches after regional Vet Surg 37: 82-86, 2008.

58. Betz D, Schoenrock D, Mischke R, Baumgärtner W and Nolte I: Postoperative treatment outcome in canine mammary tumors. Multivariate analysis of the prognostic value of pre- and postop- eratively available Tierarztl Prax Ausg K Kleintiere Heimtiere 40: 235-242, 2012 (In English, German).

59. Hay M, Thomas DW, Craighead JL, Economides C and Rosenthal J: Clinical development success rates for investiga- tional drugs. Nat Biotechnol 32: 40-51, 2014.

60. Marchetti S and Schellens JH: The impact of FDA and EMEA guidelines on drug development in relation to Phase 0 Br J Cancer 97: 577-581, 2007.

61. Stapff M: Drug trials: An introduction to clinical trials for doctors, students, medical assistants and interested 5th edition. Zuckschwerdt, Munich, 2008.

62. Directive 2010/63/EU: Directive 2010/63/EU of the European Parliament and of the Council of 22 September 2010 on the protection of animals used for scientific purposes. 2010. eur‑lex. europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2010:276:0033: 0079:en:PDF. Accessed May 17, 2016.

63. European Medicines Agency: ICH-GCP: ICH Topic E6 (R1) Guideline for Good Clinical Practice. 2002. eur-lex.europa.eu/ legalcontent/EN/TXT/?uri=celex%3A32010L0063. Accessed August 31, 2015.

64. National Institutes of Health: S. National Library of Medicine: Clinical Trial Phases. 2015. clinicaltrials.gov. Accessed August 31, 2015.

65. Ciociola AA, Cohen LB and Kulkarni P; FDA-Related Matters Committee of the American College of Gastroenterology: How drugs are developed and approved by the FDA: Current process and future directions. Am J Gastroenterol 109: 620-623, 2014.

66. Khanna C, London C, Vail D, Mazcko C and Hirschfeld S: Guiding the optimal translation of new cancer treatments from canine to human cancer Clin Cancer Res 15: 5671-5677, 2009.

67. Monath TP, Kahn LH and Kaplan B: Introduction: One health perspective. ILAR J 51: 193-198, 2010.

68. Séveré S, Marchand P, Guiffard I, Morio F, Venisseau A, Veyrand B, Le Bizec B, Antignac JP and Abadie J: Pollutants in pet dogs: A model for environmental links to breast cancer. Springerplus 4: 27, 2015.

69. Kelsey JL, Moore AS and Glickman LT: Epidemiologic studies of risk factors for cancer in pet Epidemiol Rev 20: 204-217, 1998.

70. Hansen K and Khanna C: Spontaneous and genetically engineered animal models; use in preclinical cancer drug Eur J Cancer 40: 858-880, 2004.

71. Fürdös I, Fazekas J, Singer J and Jensen-Jarolim E: Translating clinical trials from human to veterinary oncology and J Transl Med 13: 265, 2015.

72. Jensen-Jarolim E (ed): Definition of comparative medicine: History and new identity. In: Comparative Medicine. Anatomy and Physiology. Springer, Wien, pp1-18, 2014.

73. Singer J and Jensen-Jarolim E: IgE-based immunotherapy of cancer-a comparative oncology J Carcinog Mutagen 5: 1000176, 2014.

74. Merlo DF, Rossi L, Pellegrino C, Ceppi M, Cardellino U, Capurro C, Ratto A, Sambucco PL, Sestito V, Tanara G and Bocchini V: Cancer incidence in pet dogs: Findings of the Animal Tumor Registry of Genoa, Italy. J Vet Intern Med 22: 976-984, 2008.