Kedinizin gönüllü kan bağışçısı olmasını istiyorsanız veya kedinize kan nakli yapılacaksa, göz önünde bulundurmanız gereken bazı hususlar vardır.
Kedilerin kan grubu var mıdır?
Kedilerin kan grupları vardır, ancak bunlar insan kan gruplarından veya köpek kan gruplarından oldukça farklıdır. Kedilerin kan grubu A, B veya AB olabilir. A veya B tipi kediler aynı kan grubuna sahip bir kediden kan nakli almalıdır, aksi takdirde ölümcül reaksiyonlar meydana gelebilir. AB tipi kediler genellikle AB tipi kan alırlar (ancak AB tipi kan bulunamıyorsa A tipi kan nakli de yapılabilmektedir). Henüz bilinmeyen başka kan gruplarının da var olabileceği unutulmamalıdır ve bu nedenle ‘çapraz karşılaştırma’ yapılması tavsiye edilmektedir. Bunun amacı, verici ve alıcı kediden alınan kanın klinikte veya başka bir laboratuvarda karıştırılarak kan nakli yapılmadan önce herhangi bir reaksiyon olup olmadığını test etmektir.
Kan bağışında bulunan bir kedi için olası riskler nelerdir?
Kan bağışı yapan kedilerden kan alınabilmesi için genellikle sakinleştirici verilmesi gerekir ve tüm sakinleştirici prosedürler az da olsa ufak bir risk taşır. Ayrıca, kediler hastalık belirtilerini sahiplerinden ve veterinerlerinden gizlemekte ustadır ve birçok rahatsızlık (örneğin kalp hastalığı, böbrek hastalığı) sedasyon ve kan bağışı ile daha da kötü hale gelebilir.
Bir kediye neden kan nakli yapılması gerekir?
Kedilerin kan nakline ihtiyaç duymasının çeşitli nedenleri vardır. Örneğin kedide aşağıdaki nedenlerden dolayı anemi (kırmızı kan hücrelerinde azalma) meydana gelmiş olabilir: – Kanama (örneğin, trafik kazası nedeniyle) – Kırmızı kan hücrelerinin üretilememesi (örneğin, kemik iliği hastalığı nedeniyle) – Kırmızı kan hücrelerinin çeşitli sebeplerden dolayı yok olması Bazen kedilere plazma (kırmızı hücreler barındırmayan kan) veya kanı yeterince pıhtılaşamayan kediler için trombosit (kanı pıhtılaştıran) gibi başka kan ürünleri de verilmektedir.
Hangi kediler kan bağışı yapmaya uygundur?
Her kedi kan bağışında bulunamaz. Kan bağışı yapmaya uygun kedi: – 1 ila 8 yaş arasında olmalıdır – Ağırlığı 4,5 kg’dan fazla olmalı (ancak aşırı kilolu olmamalı) – Sakin bir mizaca sahip olmalı ve klinik ortamı yüzünden veya kliniğe götürülürken aşırı strese girmemelidir – Aşı, iç ve dış parazit muayeneleri zamanında yapılmış olmalı – Hali hazırda herhangi bir ilaç kullanmamalı – Tercihen kapalı mekanlarda yaşamalı (ve böylece bulaşıcı hastalıklara daha az maruz kalmış olmalı) – Kan nakli alma öyküsü olmamalıdır – Kan testi sonuçları normal olmalı – Feline immunodeficiency virus (FIV) ve feline leukaemia virus (FeLV) testleri negatif olmalı – Diğer bulaşıcı hastalıklar için yapılan testler negatif olmalı (coğrafi konuma göre değişebilir)
Kan bağışı yapabilecek durumda olduklarından emin olmak için kan bağışında bulunacak tüm gönüllüler tam kapsamlı fizik muayeneden geçirilmelidir
Kan bağışında bulunanlar için gerekli sağlık kontrolleri
Kan bağışı sırasında bağış yapan kediler tamamen sağlıklı olmalıdır. Veteriner hekim, kedinin öyküsünü sahibinden eksiksiz bir şekilde almalı ve tam kapsamlı fizik muayene yapmalıdır. Kan basıncı ölçülmelidir. Herhangi bir anormallikten şüpheleniliyorsa, kalp hastalığı için kalp tomografisi veya kan testi yapılabilir. Kedinin genel sağlık durumunu değerlendirmek için kan testleri yapılmalıdır; özellikle kırmızı kan hücresi sayımı veya hemoglobin (kanın oksijen taşıyan kısmı) ölçümü, bağışçının bağış için yeterli kırmızı kan hücresine sahip olup olmadığını gösterecektir. Kan naklinin mümkün mertebe güvenli bir şekilde yapılabilmesi için kan bağışında bulunan kedinin kanının alıcı kedinin kanıyla uyumlu olup olmadığından emin olunmalı ve bu amaçla tüm bağışçıların kan grubu belirlenmeli ve kayıt altına alınmalıdır. Kan bağışı yapabilecek durumda olduklarından emin olmak için kan bağışında bulunacak tüm gönüllüler tam kapsamlı fizik muayeneden geçirilmelidir.
Kedinizi kan bağışçısı olarak vermeden önce dikkat etmeniz gereken konular
Bağış yapmaya uygun bir kedinin sahibi olarak, risklerin farkında olmanız ve prosedür için onay vermeniz önemlidir. Bunun için onay formu imzalamanız gerekecektir.
Kararı aceleye getirmeyin – olacaklar konusunda rahat olmalı ve gerekli tüm önlemlerin alındığından emin olmalısınız.
Bağış sırasında ve sonrasında kediniz için alınacak diğer önlemler şunlardır:
– Sedasyon sırasında kusma riskini azaltmak için işlemden 4-5 saat önce yemek yememeli
– Sedasyon sırasında ve sonrasında iyileşene kadar dikkatle takip edilmeli
– Bazı kliniklerde, bağış sırasında veya sonrasında damar içi veya deri altı serum verilebilir
Kediniz kan bağışında bulunacaksa karşılaşacağınız durumlar nelerdir?
Kediniz kan bağışında bulunacaksa, bağış öncesinde, esnasında ve sonrasında herhangi bir yan etkiye karşı gözetim altında tutulabilmesi için birkaç saat klinikte kalması gerekecektir. Kedinizin tüyleri boynundan çenesinin hemen altından ve ön bacağından tıraş edilecektir, bu sayede veteriner hekim kan örneği almak ve sakinleştirici vermek için iğne batırabilecektir. Boynun her iki tarafına da ulaşılması gerekiyorsa, tıraş edilen bölgeler oldukça büyük olabilir. Kediniz dikkatlice sağlık kontrolünden geçirilecek, tartılacak ve bağış öncesi kan örnekleri alınacaktır. Bu amaçla ön bacaklardaki kan damarlarına bir kateter (küçük tüp) yerleştirilecektir. Bağış için gerekli olan kan ise boyundaki şah damarından alınacaktır. Kediler genellikle sedasyondan tamamen çıktıktan sonra kan bağışından 3-5 saat sonra taburcu edilir. Herhangi bir sorun yoksa, kediniz aynı gün sizinle birlikte eve dönecektir. Sedasyon sonrasında kediniz her zamankinden biraz daha sessiz olabilir veya tam tersine bazı kediler daha hareketli olabilir, ancak bu durum derin bir uyku sonrasında düzelecektir. Kediler kan bağışının yapıldığı günün akşamında normal öğünlerinden daha az miktarda mama yiyebilir. Kan bağışından sonra kedinizle ilgili herhangi bir endişeniz varsa hemen veteriner kliniğiyle iletişime geçmelisiniz. Kedinize kan nakli yapılacaksa Veteriner hekiminiz kedinizin kan nakline ihtiyacı olup olmadığını değerlendiriyorsa, muhtemelen kedinizin durumu çok kötüdür ve bu durum kedi sahipleri için zor bir süreç olabilir. Bazen, kan nakline ihtiyaç duyulacağı, örneğin kan kaybı sebebiyle yapılması gereken bir ameliyat söz konusu olduğunda, önceden bilinir. Kan nakli yapılacak tüm kedilerin kan grubunun, bağış yapan kediyle aynı olduğundan emin olunması ve çapraz karşılaştırma yapılabilmesi için bunların kayıt altına alınması gerekir (bkz. sayfa 2). Kan nakli yaptırmak riskli bir işlem olup, kan ürünü verme kararı alınırken hem verici hem de alıcı kedinin sağlığı ve sıhhati dikkate alınmalıdır. Kediler aynı gruptan kana bile reaksiyon gösterebilir ve bu nedenle veteriner hekimler tarafından yakından takip edilmelidir. Reaksiyonların şiddeti, kan verme hızının yavaşlatılmasını gerektirecek kadar hafif, hekimin kan naklini durdurmasını ve acil durum ilaçları vermesini gerektirecek kadar şiddetli olabilir. Reaksiyonlar nadiren ölümcüldür. Kan nakli veteriner kliniğinde yapılmalıdır. Ayrıca, kedinizin kan nakline verdiği reaksiyonun takip edilmesi ve gerektiğinde diğer tedavilerin uygulanması için daha sonra hastaneye yatırılması gerekebilir. Hepimiz kedimiz hasta olduğunda onun için en iyisini istesek de kan ürünü verme kararını almak kolay değildir. Endişelerinizi veteriner hekiminizle konuşabilmeli ve bunun kediniz için en uygun tedavi olup olmadığına birlikte karar verebilmelisiniz.
Sorular ve Merak Edilenler
Kedimin uygun bir donör olup olmadığını nasıl öğrenebilirim?
3. sayfada yer alan kriterlere bir göz atın ve kedinizi gönüllü kan bağışçısı olarak aday göstermeyi düşünüyorsanız bu konuyu veterinerinizle görüşün. Birçok klinikte, ihtiyaç duyulduğunda başvurmak üzere uygun bağışçıların bulunduğu bir dosya olur. Stresin en aza indirilmesi gerektiğinden, kedinizi sepete girmeye ve taşınmaya alıştırmayı deneyebilirsiniz, böylece kliniğe gitme sürecine alıştırabilirsiniz. Ayrıca veteriner ekibiyle düzenli muayeneler hakkında görüşebilirsiniz. Bunu olabildiğince ufak yaşlardan itibaren yapmak ve kediye olumlu bir deneyim yaşatmak, onun klinik ortamında daha rahat olmasını sağlayacaktır.
Kan bağışı yapan bir kediden ne kadar kan alınabilir?
Alınan kan miktarı biraz da kedinin büyüklüğüne bağlıdır, ancak genellikle 40-50 ml rahatlıkla bağışlanabilir. Kedime kan nakli yapılıp yapılmayacağını nasıl öğrenebilirim? Kan veya kan ürünü nakli yaptırmanın çeşitli riskleri vardır, bu nedenle karar verilirken kedinize sağlayacağı avantajlar ile olası reaksiyon riski değerlendirilmeli ve bağışçı kediye yönelik riskler de hesaba katılmalıdır. Evcil hayvanlarımız için en iyisini yapmak, kan nakli gibi ileri tedavilerin her zaman doğru karar olduğu anlamına gelmez. Veteriner hekiminizle endişeleriniz hakkında konuşun. Tedavinin neden gerekli olduğunu ve kedinizin prognozunu tam olarak anladığınızdan emin olun.
Kedim bir kez bağışta bulunduysa ancak bu deneyimden dolayı mutsuz olduysa, tekrar bağışta bulunabilir mi?
Kesinlikle hayır, bu sizin kararınız ve kedinizi siz daha iyi tanıyorsunuz. Kedinizin bu deneyimden olumsuz etkilendiğini düşünüyorsanız bir daha kan bağışında bulunmamalıdır.
Kedimin donör olmasını istiyorum, ancak bazı sağlık sorunları var – yine de kan bağışı yapabilir mi?
Bağışçıların bağışta bulunabilmeleri için tamamen sağlıklı olmaları ve herhangi bir ilaç kullanmamaları gerekmektedir. Bu nedenle, altta yatan herhangi bir sağlık sorunu, kedinizin bağışçı olmasını engelleyecektir, çünkü sağlık sorunları kan bağışı veya prosedür için gereken herhangi bir sedasyon nedeniyle daha da kötüleşebilir. Bağış, bağışçı kedinin sağlığı veya refahı üzerinde herhangi bir olumsuz etkiye neden olmamalıdır.
Daha önce kan nakli yapılmış ve iyileşmiş olan kedim şimdi donör olabilir mi?
Daha önce kan almış olan kediler, nakil yapılan kana karşı antikor taşıyabilir ve bu antikorlar alıcı kediye geçerek hastalığa neden olabilir. Bu nedenle, kedinizin alıcı olduktan sonra donör olması mümkün değildir.
