Kemoterapi ilaçları hızla yayılan kanserli hücrelerin bölünerek çoğalma kabiliyetlerine zarar vererek kanser hücrelerini öldürmektedir. Veterinerlikte kullanılan kemoterapi ilaçları ile çoğu hayvanda yan etkiler ya hiç görülmemekte, ya da minimal olmaktadır.
Kedi ve köpeklerde görülen kanser türlerinin birçoğunda etkili bir tedavi yöntemi olan kemoterapi, hızla büyüyüp yayılan kanserli hücreleri durdurmak amacıyla kullanılmaktadır.
Kanser hücreleri genellikle hızla çoğalan bir yapıya sahiptir. Kemoterapi ilaçları bu hücrelerin bölünerek çoğalma kabiliyetlerine zarar vererek kanser hücrelerini öldürmektedir. Kemoterapi vücudun herhangi bir yerinde bulunan kanserli hücrelere etki edeceğinden, sistematik tedavi olarak kabul edilmektedir. Bu yönüyle kemoterapi, ameliyat veya radyoterapi gibi tek bir alana etki eden lokal tedavilerden farklılık göstermektedir.
Her kemoterapi ilacı farklı bir mekanizmayla çalışır ve hedefleri ile potansiyel yan etkileri farklıdır. Pek çok vakada ilaç kombinasyonları ile tedavi sağlanmaktadır. Kemoterapi protokolleri aracılığıyla, uygulanacak tedavinin amacı, yöntemi, komplikasyonları ve beklenen sonuçları tanımlanır. Kemoterapi protokolleri en yüksek sayıda kanserli hücreyi öldürürken sağlıklı hücrelere en az zarar verecek şekilde tasarlanmışlardır. Protokollerde amaç mümkün olan en fazla kanser hücresini yok ederken, organ işlevlerinin geri kazanılması için yeterli sayıda normal hücre bırakılmasıdır.
Sağlıklı hücrelerin bir kısmı da kanser hücreleri gibi hızla bölünerek çoğalan bir yapıya sahiptir. Kemoterapi ilaçları bu sağlıklı hücrelere de etki edebilir fakat bu sağlıklı dokular kendilerini tamir ederek iyileştirme kabiliyetine kanserli hücrelere kıyasla daha fazla sahiptirler.
Kemoterapi protokolü tedavi süresince referans alınır. Protokolde ilaçlar, dozları, tedavi süresi ve kullanılacak önleyici ilaçların yan etkileri tanımlanır. Ardından tedavi aralıkları, seans sayısı ve bir sonraki uygulamaya geçilmeden önce beklenen koşullar belirlenir. Onkoloji uzmanı protokolü takip etmekle beraber hastanın toleransı ve hastalığın seyrine bağlı olarak gerekli düzenlemeler yapabilir.
Kemoterapi ilaçları kanserin durumuna göre enjeksiyon olarak damar yoluyla, deri altından, doğrudan tümöre veya ağızdan hap olarak verilebilir. Bazı kanser türlerinde kemoterapi remisyona ulaşmak amacıyla kullanılırken, bazı türlerde hastalığın semptomlarını hafifleterek yaşam kalitesini artırmak için uygulanır. Kemoterapiden çoğunlukla metastazı önlemek veya geciktirmek amacıyla ameliyatı ve/veya radyoterapiyi takip edecek şekilde faydalanılır. Bazı durumlarda ise radyoterapinin etkisini artırmak veya ameliyatta tamamen çıkarılamamış tümörlerin yeniden büyümesini engellemek amacıyla kullanılır.
Evcil hayvanların kemoterapi yan etkilerine toleransı insanlara kıyasla çok daha yüksektir. Veterinerlikte kullanılan kemoterapi ilaçları ile çoğu hayvanda yan etkiler ya hiç görülmemekte, ya da minimal olmaktadır. Potansiyel yan etkiler olarak bulantı, ishal, kabızlık, ateş ve idrarda kan görülebilir. Yan etkiler genellikle 1 hafta içerisinde geçmektedir. Kemoterapi uygulanan hayvanda yan etkiler görüldüğü takdirde, semptomları azaltmak için ilaç kullanılabileceği gibi, doz ayarlaması veya protokol değişikliği de yapılabilir.
Kanser tedavisi gören hayvanlarda öncelik yaşam kalitesini korumak olduğu için, hastalar yan etkiler açısından dikkatle gözlemlenmelidir.
